İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ
Asgari ücretin yüzde 70'i vergi
İşçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek bir ücret olarak tanımlanan asgari ücret bu tanımdan uzaklaştı. Halen brüt 531 YTL ve net 380,46 YTL olarak uygulanan asgari ücret, “açlık sınırı" olarak tanımlanan ve dört kişilik bir ailenin dengeli ve sağlıklı beslenebilmesi için yapılması gereken gıda harcaması tutarı olan 583,90 YTL'nin neredeyse üçte ikisine denk geliyor. İSMMMO'nun hesaplamasına göre, net 380,46 YTL ücret alan bir işçi, vergi ve sigorta primi olarak da devlete 264,71 YTL ödüyor. Diğer bir deyişle, asgari ücretin net tutarının yüzde 70'i kadar da vergi ve sigorta primi ödeniyor.
Asgari ücretli bir işçinin işverene maliyeti en az 645,17 YTL. Işin tehlikesine göre işveren payinin yüzde 25'e kadar artması söz konusu olduğundan bu durumda işverene maliyet 674, 37 YTL'ye Kadar çıkabiliyor.
Örneğin, halen asgari ücretle işçi çalıştıran bir işveren, 531 YTL brüt asgari ücret üzerinden; 380,46 YTL net ücret, 67,70 YTL Gelir Vergisi, 3,19 YTL Damga Vergisi, 74,34 YTL SSK Primi İşçi Payı, 5,31 YTL İşsizlik Sigortası Primi İşçi Payı, 103,55 YTL SSK Primi İşveren Payı (%19,5), 10,62 YTL de İşsizlik Sigortası Primi İşveren Payı ödeniyor.
TÜRMOB Genel Başkan Yardımcısı ve İSMMMO (İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası) Başkanı Yahya Arıkan, hükümetin asgari ücretin yarısını vergi dışı bırakma hazırlığı olduğunu anımsatarak "Asgari ücret tamamen vergi dışı bırakılmalı" dedi. Arıkan, ayrıca, acilen kişi başına milli geliri düşük olan illerde, yüzde 19,5-25 oranındaki SSK priminin işveren payının Hazine tarafından karşılanmasını önerdi.
Böylece asgari ücretle çalışan bir işçi için, Gelir ve Damga Vergisi olarak 70,89 YTL alınacak, ancak SSK Primi İşveren Payı (%19,5) olan 103,55.-YTL ise Hazine tarafından karşılanacak. Her bir kişi için 32,66 YTL fark tutar Hazine tarafından karşılanacak,diğer kısmı vergi olarak tahsil edilmiş olacak.
Bu uygulamayla hem yoksul illerde çalışan işçilerin net asgari ücretlerinin düşmeyeceğine dikkat çeken Arıkan, kayıtlı-sigortalı istihdamın da teşvik edileceğini belirtti. Buna göre bir işçinin işverene olan maliyeti 531 YTL olacağından işveren üzerindeki mali yükler hafifletilmiş olacak. Sözkonusu uygulamanın yatırımların Anadolu'ya kaydırılmasının önünü açacağını kaydeden TÜRMOB Başkan Yardımcısı ve İSMMMO Başkanı Arıkan, Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nu da "insanca bir yaşam için gerekli" ücreti tespit etmeye çağırdı.
EDİTÖRE NOT:
Her yıl yeni asgari ücretin belirlenmesinde sıkıntılı bir süreç yaşanmaktadır. Türkiye, Avrupa Sosyal Şartı'nın asgari ücretin tespitinde “aile ihtiyaçları kriterinin" esas alınmasını öngören hükmünü onaylamamıştır. Çünkü, ülkemizde asgari ücret tespitinde “işçi ihtiyaçlari kriteri" esas alınmaktadır.
BÖLGESEL ASGARİ ÜCRET
Son aylarda “bölgesel asgari ücret" tartışması ile asgari ücret tartışmaları farklı bir noktaya sürüklenmiştir. Bölgesel asgari ücret ülkemizde, 1969-1974 döneminde uygulanmış, ancak bölgesel asgari ücret uygulamadan denetim ve koordinasyon güçlükleri nedeniyle vazgeçilerek ülke düzeyinde tek asgari ücret sistemine geçilmiştir. AB ülkelerinde uygulanmayan bölgesel asgari ücret, Rusya, Çin, Kanada, Hindistan gibi geniş coğrafyalarda kurulu eyalet sistemi ile yönetilen ülkeler tarafından uygulanmaktadır.
TÜRKİYE'DE ASGARİ ÜCRET NASIL BELİRLENİYOR?
Asgari ücret, uygulanmaya başlandığı 1951 yılından bugüne kadar yarım asrı geçen dönemde işçi, işveren ve hükümet arasında sürekli tartışma konusu olmuştur. 1951-1967 döneminde “mahalli komisyonlar" aracılığı ile yerel ekonomik ve sosyal farklılıkları dikkate alan bir sistemle asgari ücretin yerel düzeydeki katılımcılardan oluşan bir komisyon tarafından, 1967 yılından itibaren merkezde kurulan “asgari ücret tespit komisyonu" tarafından belirlenmiştir.
Halen yürürlükte olan uygulamaya göre; beş kamu, beş işçi ve beş işveren temsilcisi olmak üzere toplam onbeş üyeden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu, Bakanlığın çağrısı üzerine, en az on üyenin katılımı ile toplanmakta ve oyların çoğunluğu ile karar vermektedir. Karara katılmayan üye, isterse katılmama gerekçesini belirtir. Oyların eşitliği halinde, Başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılmaktadır.Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun ücretin belirlenmesine ilişkin karari kesindir.
AB ÜLKELERINDE ASGARI ÜCRET
Yapilan araştirmalara göre; 1 Ocak 2006 tarihi itibariyle Türkiye'de asgari ücret (531 / 1,6.- =) 331 EURO olarak hesaplanırken, Letonya'da 129 Ç, Litvanya'da 159 Ç, Slovakya'da 183 Ç, Estonya'da 192 Ç, Polonya'da 234 Ç, Macaristan'da 247 Ç ve Çek Cumhuriyeti'nde 261 Ç'dur. Bulgaristan ve Romanya'da ise asgari ücretler sırasıyla 82 Ç ve 90 EURO'dur.
En yüksek asgari ücretlerin 1.503 Ç ile Lüksemburg; 1.293 Ç ile İrlanda; 1.273 Ç ile Hollanda; 1.269 Ç ile İngiltere; 1.234 Ç ile Belçika ve 1.218 Ç ile Fransa'da olduğu görülmektedir. AB'de Yunanistan 668 Ç, İspanya 631 Ç, Malta 580 Ç, Slovenya 512 Ç ve Portekiz 437 Ç asgari ücret uygulamaktadır.
Almanya, Avusturya, İtalya, Danimarka, Finlandiya, İsveç ve Kıbrıs Rum kesiminde ise asgari ücret belirlenmemektedir.
