Medya Merkezi

5 Şubat 2003 / Evrensel, İşyeri başına iki sigortalı düşüyor

İstanbul Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası'nın (İSMMMO) sosyal güvenlik sistemi konusunda hazırladığı rapor, istihdama ilişkin çarpıcı veriler ortaya koydu. Raporda işyerlerinin toplam sayısının 720 bin 249 olmasına rağmen, 1 milyon 508 bin 960 kişinın sigortalı olduğu vurgulandı. Yani işyeri başına, sigortalı işçi sayısı sadece 2. İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, 4 milyon kayıtdışı çalışan olduğu, göz önünde bulundurulduğunda, bunun devlete maliyetinin 7 katrilyon liraya ulaştığını vurguladı.

İSMMMO, "Sosyal güvenlik sisteminde sorunlar, çözüm önerileri ve yeniden yapılandırma" başlıklı raporunu açıkladı. Rapor üzerine değerlendirmede bulunan İSMMMO Başkanı Arıkan; sosyal güvenliğe ayrılan kaynağın düşük, hekim sayısının az, sağlık hizmetlerinin ise, kalitesiz olduğunu belirtti. Arıkan'ın dikkat çektiği bir diğer sorun ise, kayıtdışı istihdam oldu.
Tablo ortada

Sosyal güvenlik sistemindeki zararın büyük kısmının kayıtdışılıktan geldiğini anlatan Arıkan, 2001 yılı itibariyle, 1-9 arası işçi çalıştıran işyerlerinin toplam sayısının 720 bin 249 olduğunu, ama bu işyerlerindeki sigortalı işçi sayısının sadece, 1 milyon 508 bin 960 kişiyle sınırlı kaldığını belirtti. Arıkan'a göre, bunun devlete maliyeti, 7 katrilyon liraya ulaşıyor.
İSMMMO Başkanı Arıkan, sosyal güvenlik harcamalarının diğer ülkelere göre çok düşük olduğunu da ifade ederek, gelişmiş ülkelerin üçte biri oranında harcama yapıldığını söyledi. Türkiye'nin mevcut kaynakları ile sosyal güvenliğe ayırdığı kaynakları iki, hatta üç katına çıkarsa bile çağdaş bir sosyal güvenlik hizmeti vermekte zorlanacağını belirten Arıkan, "Sorun sadece, sosyal güvenliğe ayrılan mali kaynakların düşüklüğü değildir. Eldeki kaynaklar da etkin olarak kullanılmamaktadır" dedi. Arıkan sistemdeki sorunları şöyle özetledi:

- Devletin, sosyal güvenlik kurumlarına düzenli bir katkısı olmasa da, açıklar genel bütçe ve Hazine'den karşılanıyor.
- Sosyal güvenlik kurumlarında en çok sağlık hizmeti yetersizliği ve kalitesizliğinden yakınılıyor. Siyasi tercihlerle yapılan hastaneler nedeniyle, sağlık yatırımları yanlış yönlendiriliyor.
- Hekimlere ödenen ücretler yetersiz. SSK'da bir hekime 3840 hasta düşüyor. Sosyal güvenlik kurumlarında hekim sayısı son derece yetersiz.

Sorun kayıtdışı
Yahya Arıkan, sosyal güvenliğin en büyük sorunlarından birisi olarak da, kayıtdışılığa dikkat çekti. İşyerinin küçüklüğünün teşvik ettiği kayıtdışı istihdamın engellenmesini isteyen Arıkan'ın bu konudaki tespitleri şunlar:

"Devletin sosyal güvenliğe katkısı teşvik edici olmalı. Prim ödeme yükümlülüğünü yerine getirmeyenler ve kayıtdışı işçi çalıştıranlar, belirli bir süre devlet katkısından yararlandırılmamalı. Devlet katkısından on veya daha fazla işçi çalıştıran işverenler yararlanmalı."